Ο Ερατοσθένης, Διευθυντής της μεγάλης Βιβλιοθήκης του Μουσείου της Αλεξάνδρειας, σε έναν πάπυρο διαβάζει ότι στις 21 Ιουνίου, στα νότια σύνορα της πόλης Συήνης (Ασσουάν), οι στύλοι δεν ρίχνουν καθόλου σκιά και ο Ήλιος ανακλάται ακριβώς στο βάθος ενός πηγαδιού (δηλαδή βρίσκεται στο Ζενίθ του τόπου).
Ως επιστήμονας, λοιπόν διερωτήθηκε, εάν συμβαίνει το ίδιο ταυτόχρονα και σε κάποιο άλλο τόπο πχ. στην Αλεξάνδρεια. Όμως, στην Αλεξάνδρεια, κατά την ίδια μέρα και ώρα, οι κατακόρυφοι στύλοι έριχναν σκιά.
Αν η Γη ήταν επίπεδη, οι κατακόρυφοι στύλοι στις δύο πόλεις θα ήταν παράλληλοι και θα έπρεπε και οι δύο να ρίχνουν σκιά. Αφού λοιπόν, αυτό δεν είναι αλήθεια, τι μπορεί να ισχύει; Η απάντηση δόθηκε από τον Ερατοσθένη, υποστηρίζοντας ότι η επιφάνεια της Γης δεν είναι επίπεδη αλλά σφαιρική. Αυτό το συμπέρασμα είναι, προφανώς, θεμελιώδους σημασίας και επιπλέον επέτρεψε στην Ερατοσθένη να προσδιορίσει την ακτίνα και τη μήκος της περιφέρειας της Γης. Πραγματικά, από το μήκος της σκιάς υπολογίζεται αμέσως η διαφορά των γεωγραφικών διαστάσεων των δύο πόλεων. Επειδή η απόσταση των δύο πόλεων ήταν γνωστή, η περιφέρεια της Γης υπολογίστηκε με 40000 χιλιόμετρα. Το λάθος στον υπολογισμό ήταν μόνο 2%, ένα πραγματικά αξιοσημείωτο επίτευγμα για περίπου 2,5 χιλιάδες χρόνια πριν. Έτσι, ο Ερατοσθένης ήταν ο πρώτος άνθρωπος που μετρά τις διαστάσεις του πλανήτη Γη και θεωρείται ο δημιουργός της μαθηματικής γεωγραφίας.
Τα βήματα του Ερατοσθένη ακολουθήσαμε και εμείς στις 21 Μαρτίου στην αυλή του σχολείου μας. Γνωρίζοντας την απόσταση του σχολείου μας απο τον Ισημερινό, καθώς και τις γεωγραφικές συντεταγμένες του τόπου μας, οι μαθητές της Β Γυμνασίου δουλέψαμε σε ομάδες και μετρήσαμε το μήκος των αντικειμένων και της σκιάς που δημιουργούν το καθένα, υπολογίζοντας τελικά την ακτίνα της Γης, κοντά στο εκτιμώμενο αποτέλεσμα.
Ανανεώσαμε το ραντεβού μας με τον Ερατοσθένη για την επόμενη χρονιά, για νέες πειραματικές μετρήσεις!
